کمیل نقی پور – رجانیوز: پیش از آنکه زبان به سخن درآید، بدن و صورت پیام‌های غیرکلامی (Nonverbal) متعددی را به سوی مقابل مخابره می‌کند. همانطور که منطق زبان امکانات خود را با ابزارهای مختلف مانند فلسفه زبان ابراز می‌کند، زبان بدن (Body Language) نیز دنیای پیچیده و مهیج خود را دارد.
اما در عرف دیپلماتیک حرکات بدن با توجه به پیامی که به طرف مقابل ارسال می کنند اهمیت مضاعفی می باید.
دیپلمات ها ممکن است بتوانند نیت واقعی خود را پشت سخنانشان مخفی کنند، اما حرکات و رفتار آنان به ضمیر ناخودآگاه‌شان وابسته است که می‌توان آن را ترجمه کرد.
به همین دلیل دیپلمات‌های حرفه ای در شیوه دست دادن، شیوه گام برداشتن، شیوه تکان دادن دست ها موقع صحبت کردن حتی شیوه نشستن و نگاه کردن دقت خاصی به کار می برند.
روز گذشته نیز در جریان دیدار جک استراو با محمد جواد ظریف، این دیپلمات کهنه کار انگلیسی هنگام دست دادن با وزیر امور خارجه ایران خارج ار عرف دیپلماتیک دستش را بیش از حد به بدن خود نزدیک کرد تا ظریف برای دست دادن با وی بیش از از عرف معمول دستانش را به سوی او دراز کند.
بر اساس عرف دیپلماتیک و زبان بدن وقتى فردى در موقع دست دادن دست خود را در حد کمر و در محدوده بدن خود قرار می دهد نشان از تکبر و رئیس مآبى آن فرد دارد.
رفتار بی ادبانه رئیس هیات پارلمانی اروپا در برابر هاشمی رفسنجانی
هر چند رعایت آداب دیپلماسی کمتر مورد توجه عموم مردم است اما بعضی مواقع رعایت نکردن این عرف از سوی برخی مقامات با توجه به پیامی که منتقل می‌کند به صورت ویژه ای مورد توجه مردم و چهره های سیاسی قرار می گیرد.
نمونه اخیر بیاحترامی که با واکنش مردم و مسئولان مواجه شد، به نحوه رفتار رئیس هیات پارلمانی اروپا با رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام باز می گردد.
در جریان این دیدار، پس از آنکه آقای هاشمی رفسنجانی وارد اتاق ملاقات شد، تمامی اعضای هیات اروپایی بر اساس عرف دیپلماتیک از جای خود برخاستند اما رئیس این هیات در اقدامی سئوال برانگیز حتی زمانی که هاشمی رفسنجانی به مقابل او رسید از جای خود برنخاست.
البته این اقدام رئیس هیات پارلمانی با واکنش نمایندگان مجلس و برخی مقامات وزارت امور خارجه مواجه شد.
انعکاس رفتار متکبرانه رئیس جمهور فرانسه در تبلیغات انتخابات سال 88
اما در سالهای اخیر شاید جنحالیترین خبر در حوزه رعایت نکردن آداب دیپلماسی مربوط می شد به دیدار محمد خاتمی رئیس جمهور دولت اصلاحات با ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه.
موضوعی که حتی در جریان انتخابات سال 88 از سوی محمود احمدی نژاد عنوان شد و پس از آن یک جنجال رسانه ای را به دنبال داشت.
احمدی نژاد در برنامه تبلیغاتی رادیویی در این باره گفت: «روزی که رئیس‌جمهور سابق کشور با آن وضعیت به فرانسه رفت یکی از غم‌انگیزترین روزهای زندگی‌ام بود؛ چرا که شیراک بالای پله‌ها ایستاده بود و رئیس‌جمهور ایران پله‌های متعدد را پشت‌سر گذاشت تا به او برسد.»
اما سایتهای اصلاح‌طلب بلافاصله با انتشار تصاویری از دیدار سال 84 خاتمی و شیراک سعی کردند که گفته احمدی‌نژاد را رد کنند.
دیدار خاتمی و شیراک 1384
این در حالی است که اشاره احمدی نژاد به دیدار خاتمی و شیراک در سال 78 مربوط می شد که این سایت‌ها اشاره‌ای به آن دیدار نکرده و هیچ تصویری هم از آن منتشر نکردند.
دیدار خاتمی و شیراک 1378
نکته قابل توجه در این تصاویر عدم برگزاری مراسم استقبال از رئیس جمهور وقت ایران است. این در حالی است که مراسم استقبال همراه با تشریفات رسمی از نکاتی غیرقابل اغماض در دیپلماسی و آداب کنسولی به حساب می آید.
رفتار هوشمندانه حضرت آیت الله خامنه ای در سفر به لیبی
از دیگر رفتارهایی که مورد توجه رسانه ها و چهره های سیاسی و مردم قرار گرفته است رفتار حضرت آیتالله خامنه ای با معمر قذافی در سال 1363 است.
حضرت آیت الله خامنه ای که در آنزمان ریاست جمهوری ایران را بر عهده داشت پس از پایان سفر 24 ساعته به لیبی در یک مصاحبه تلویزیونی می فرمایند: «محور مذاکرات با قذافی، مقابله با رژیم صهیونیستی و حل قضیه فلسطین بود.»
اما در این سفر اتفاق جالبی نیز رخ داده است. آیت الله خزعلی در این مورد می گویند:
"در لیبی، خیمه ای بر پا کرده بودند که ارتفاع در ورودی آن خیمه کوتاه بود و به ناچار هرکس می خواست وارد بشود، باید خم می شد. از طرفی داخل خیمه، روبروی در، عکس قذاّفی بود، یعنی هر کس وارد میشد ناخواسته در مقابل عکس قذّافی سر خم می کرد. حضرت آیت الله خامنه ای وقتی میخواستند وارد خیمه شوند، به قهقرا (پشت) وارد میشوند تا در مقابل عکس قذّافی سر خم نکنند. "(کتاب آب، آیینه، آفتاب)
پا روی پا گذاشتن و اخم احمدی نژادی
در زمان ریاست جمهوری دکتر احمدی نژاد نیز آداب دیپلماسی و زبان بدن در بعضی مواقع مورد توجه رسانهها قرار می گرفته است.
یکی از آخرین این موارد مربوط به جلسه ارائه استوارنامه سفیر جدید سوئد به محمود احمدی نژاد در زمستان سال 1391 بوده است.
«پیتر تیلر» سفیر سوئد در این ملاقات پا روی پا انداخت که این اقدام از سوی یک سفیر در دیدار با یک رئیس جمهور نادرست و خارج از آداب و تشریفات بینالملل به حساب می آید.
البته احمدی نژاد نیز در مقابل، خود نیز پا روی پا انداخت تا به این حرکت به دور از ادب طرف مقابل پاسخ دهد.
از دیگر رفتارهای احمدی نژاد که با واکنش رسانه ها مواجه شد نحوه برخورد وی با سفیر انگلیس در جریان فتنه 88 بود.
احمدی نژاد در جریان گفتگوی کوتاه خود با سایمون گس سفیر انگلیس که شهرویور ماه سال 88 برگزار شد با اخم از وی استقبال کرد، لبخند نزد و با انتقاد از رفتارهای دولت مداخله‌گر متبوع وی، با او سخن گفت.
حرکات بدن احمدی نژاد نیز هم راستای با این انتقادات بود.
تمایل اولاند برای دیدار با روحانی
البته نحوه حرکات بدن مقامات ایرانی در سفر اخیر حسن روحانی و محمد جواد ظریف در جریان مجمع عمومی سازمان ملل مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.
به گونه ای خبرگزاری دویچه وله آلمان با بررسی عکس های این سفر به بررسی ارتباط غیرکلامی حسن روحانی و مجمود جواد ظریف با برخی از مقامات دیگر کشورها پرداخت.
در این گزارش درباره دیدار روحانی و رئیس جمهور فرانسه آمده است:
لحظه احساسی روحانی
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، این روزها در جنب نشست عمومی سازمان ملل دیدارهای بسیاری داشته است. یکی از مهمترین دیدارهای وی ملاقات با فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه بود. اولاند دست‌اش را به سوی روحانی دراز می‌کند، اما روحانی خویشتن‌دارانه به پائین سمت چپ به زمین نگاه می‌کند.
در تصویر زیر اولاند است که دستش از بدنش فاصله گرفته و دست حسن روحانی را می‌فشارد. دست دیگر اولاند به نشانه احترام به بدنش چسبیده است. گرایش سر اولاند به سوی روحانی، هرچند با زاویه اندک، نشان از تمایل او برای نزدیک شدن به روحانی دارد.
تسخیر عکس توسط هیگ
حرکات بدن ظریف نیز از دید خبرنگاران و عکاسان پنهان نبوده است. به ویژه نحوه رفتار وی با همتایان اروپایی اش.
دویچه وله در این باره می نویسد: ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه بریتانیا، این عکس را تسخیر کرده است. چرا؟ در حالی که هیگ به دوربین نگاه می‌کند، وزیر امور خارجه ایران گویا هنوز باورش نمی‌شود که با هیگ ملاقات کرده است و هنوز هم خوشحالی‌اش ادامه دارد. در حالی که دست هیگ در محدوده بدن‌اش قرار دارد، این دست ظریف است که به سوی او دراز شده است.
محمد جواد ظریف در ملاقات با تمامی دیپلمات‌های غربی که با پرونده هسته‌ای رابطه مستقیم دارند، تاکنون "سیم‌خاردار ناتو" و حالت تدافعی را به نمایش گذاشته است.
متخصصان ارتباطات غیر کلامی به حالت دستان جواد ظریف "سیم خاردار ناتو" می‌گویند. دست راست وستروله روی میز نشان از صحبت‌های منطقی – غیر احساسی دارد
